หมอออนไลน์: ผนังกั้นจมูกคด (Deviated Nasal Septum)

[siritidaphon]

หมอออนไลน์: ผนังกั้นจมูกคด (Deviated Nasal Septum)

ผนังกั้นจมูกคด คือ ภาวะที่กระดูกอ่อนและกระดูกที่กั้นรูจมูกทั้งสองข้างออกจากกัน (หรือที่เรียกว่า "ผนังกั้นจมูก" - Nasal Septum) ไม่ได้ตั้งตรงอยู่ตรงกลาง แต่กลับเอียง บิด หรือคดงอไปด้านใดด้านหนึ่ง หรือเป็นรูปตัว S ทำให้ช่องจมูกข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้างตีบแคบลง ภาวะนี้พบได้บ่อยมากในคนทั่วไป และหลายคนอาจไม่เคยทราบว่าตนเองมีภาวะนี้ เนื่องจากไม่มีอาการผิดปกติใดๆ

สาเหตุ
ผนังกั้นจมูกคดอาจเกิดจากหลายสาเหตุ:

การบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุ: เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เช่น การบาดเจ็บที่จมูกจากการเล่นกีฬา อุบัติเหตุรถยนต์ หรือการหกล้ม ทั้งในวัยเด็กและวัยผู้ใหญ่ การบาดเจ็บเพียงเล็กน้อยที่ไม่สังเกตเห็นก็ได้
ความผิดปกติแต่กำเนิด: บางคนเกิดมาพร้อมกับผนังกั้นจมูกที่คดงออยู่แล้ว อาจเกิดจากแรงกดทับภายในมดลูก หรือระหว่างการคลอด
การเจริญเติบโตที่ผิดปกติ: เมื่อร่างกายเติบโต กระดูกและกระดูกอ่อนที่ประกอบเป็นผนังกั้นจมูกอาจมีการเจริญเติบโตในอัตราที่ไม่สมดุลกัน ทำให้เกิดการบิดงอได้

อาการ
อาการของผนังกั้นจมูกคดจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการคดงอ และตำแหน่งที่ผนังคดไปอุดกั้นช่องจมูก อาการที่พบบ่อยได้แก่:

คัดจมูกเรื้อรัง: เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด มักจะคัดจมูกข้างใดข้างหนึ่งตลอดเวลา หรือคัดสลับข้างได้ (ขึ้นอยู่กับกลไกการบวมของเนื้อเยื่อในจมูก) โดยเฉพาะเวลานอนตะแคง
หายใจลำบากทางจมูก: โดยเฉพาะระหว่างการออกกำลังกาย หรือขณะเป็นหวัด
เลือดกำเดาไหลบ่อย: ผนังกั้นจมูกที่คดงออาจทำให้เนื้อเยื่อบุโพรงจมูกแห้งและระคายเคืองได้ง่าย ทำให้หลอดเลือดฝอยแตกและเลือดกำเดาไหล
นอนกรน หรือหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea): การคัดจมูกอย่างรุนแรงอาจทำให้หายใจลำบากและส่งผลให้นอนกรนเสียงดัง หรือมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
ไซนัสอักเสบเรื้อรัง: การที่ผนังกั้นจมูกคดอาจขัดขวางการระบายน้ำมูกและอากาศออกจากโพรงไซนัส ทำให้เกิดการอุดตันและติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
ปวดศีรษะหรือปวดบริเวณใบหน้า: บางครั้งผนังกั้นจมูกที่คดมากอาจไปกดทับเนื้อเยื่อภายในจมูก ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ หรือปวดบริเวณใบหน้าได้
จมูกแห้งหรือระคายเคือง: อากาศที่ไหลผ่านช่องจมูกที่คดอาจทำให้เกิดการระคายเคือง หรือทำให้เนื้อเยื่อบุโพรงจมูกแห้ง


การวินิจฉัย
แพทย์จะวินิจฉัยภาวะผนังกั้นจมูกคดจากการ:

ซักประวัติ: สอบถามอาการที่เกิดขึ้น และประวัติการบาดเจ็บที่จมูก
การตรวจร่างกาย: แพทย์จะใช้ไฟฉายและเครื่องมือส่องดูภายในรูจมูก (Nasal Speculum) เพื่อประเมินโครงสร้างของผนังกั้นจมูก และดูว่ามีการคดงอมากน้อยเพียงใด
การส่องกล้องตรวจโพรงจมูก (Nasal Endoscopy): ในบางกรณี แพทย์อาจใช้กล้องเอ็นโดสโคปขนาดเล็กส่องเข้าไปในโพรงจมูก เพื่อให้เห็นภาพด้านในที่ชัดเจนยิ่งขึ้น และประเมินการอุดกั้นของทางเดินหายใจ

การรักษา
การรักษาผนังกั้นจมูกคดจะพิจารณาจากความรุนแรงของอาการ และผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย:


การรักษาแบบไม่ผ่าตัด (Conservative Treatment):

ยาพ่นจมูก: เช่น ยาพ่นลดบวม (Decongestant Nasal Sprays) สำหรับบรรเทาอาการคัดจมูกชั่วคราว (ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกินไป เนื่องจากอาจทำให้เกิดอาการคัดจมูกกลับมาแย่กว่าเดิม - Rhinitis Medicamentosa) หรือยาพ่นสเตียรอยด์ (Steroid Nasal Sprays) สำหรับลดการอักเสบและบวมของเนื้อเยื่อบุโพรงจมูก
ยารับประทาน: เช่น ยาแก้แพ้ หรือยาแก้คัดจมูก เพื่อบรรเทาอาการชั่วคราว
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ: ช่วยชะล้างสารก่อภูมิแพ้และสารระคายเคือง ลดอาการคัดจมูก
หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น: หากมีอาการแพ้ร่วมด้วย

การผ่าตัด (Surgical Treatment):

การผ่าตัดแก้ไขผนังกั้นจมูกคด (Septoplasty): เป็นวิธีการรักษาหลักและเป็นวิธีเดียวที่จะแก้ไขผนังกั้นจมูกที่คดงอได้อย่างถาวร การผ่าตัดนี้มุ่งเน้นที่การจัดกระดูกอ่อนและกระดูกที่คดงอให้อยู่ในแนวตรงกลางมากขึ้น โดยไม่ได้เปลี่ยนรูปร่างภายนอกของจมูก
วัตถุประสงค์: เพื่อเปิดทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น และลดอาการคัดจมูก หายใจลำบาก เลือดกำเดาไหล หรือไซนัสอักเสบเรื้อรัง
วิธีการ: ศัลยแพทย์จะทำผ่าตัดผ่านรูจมูก (ไม่มีแผลภายนอก) โดยการตัดแต่งหรือนำส่วนที่คดงอออก แล้วจัดตำแหน่งผนังกั้นจมูกให้ตรง
การพักฟื้น: ผู้ป่วยมักจะฟื้นตัวได้ค่อนข้างเร็ว และสามารถกลับไปทำกิจกรรมตามปกติได้ภายในไม่กี่สัปดาห์
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นหากไม่ได้รับการรักษา


หากผนังกั้นจมูกคดรุนแรงและไม่ได้รับการรักษา อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น:

ปัญหาในการนอนหลับเรื้อรัง
ไซนัสอักเสบเรื้อรังที่รักษายาก
ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
คุณภาพชีวิตที่ลดลงจากการหายใจลำบากและอาการอื่นๆ

หากคุณมีอาการที่สงสัยว่าเกิดจากผนังกั้นจมูกคด เช่น คัดจมูกเรื้อรัง หายใจลำบาก หรือเลือดกำเดาไหลบ่อย ควรรีบไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านหู คอ จมูก เพื่อรับการวินิจฉัยและปรึกษาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมครับ